Trong suốt chiều dài lịch sử, cùng với truyền thống vẻ vang của Đảng, của dân tộc, lực lượng Công an tỉnh Kiên Giang tuyệt đối trung thành, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh để bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ và bảo vệ Nhân dân, lập nhiều chiến công oanh liệt, khẳng định và tô thắm danh dự, truyền thống "Vì nước quên thân, vì dân phục vụ" của Công an nhân dân Việt Nam.

Trong những năm đầu sau thành công của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, chính quyền nhân dân non trẻ đã phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thách thức, thù trong giặc ngoài, tình thế "ngàn cân treo sợi tóc". Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ đã ban hành nhiều chỉ thị, sắc lệnh nhằm kiện toàn tổ chức, nâng cao khả năng chiến đấu của Công an. Lực lượng Công an nhân dân đã tiến hành đấu tranh trấn áp kịp thời bọn phản cách mạng; phòng ngừa, đối phó với hoạt động do thám, gián điệp của thực dân Pháp, lập nhiều chiến công, góp phần quan trọng đập tan âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực phản động, thực dân, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ Nhân dân. Chiến công mang dấu ấn lịch sử của lực lượng Công an nhân dân trong thời kỳ này là khám phá vụ án phố Ôn Như Hầu (nay là phố Nguyễn Gia Thiều) ngày 12/7/1946, đập tan âm mưu đảo chính lật đổ chính quyền nhân dân do liên minh phản cách mạng Quốc dân đảng câu kết với thực dân Pháp tiến hành. 

Trong thời kỳ này, tỉnh Kiên Giang lúc bấy giờ là hai tỉnh Rạch Giá và Hà Tiên. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời hai tỉnh Rạch Giá và Hà Tiên được thành lập. Để thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự, bảo vệ các mục tiêu quan trọng, Tỉnh ủy quyết định rút một số cán bộ của lực lượng tự vệ trong Thanh niên cứu quốc và những học sinh có phẩm chất tốt để thành lập đơn vị Cảnh sát và lực lượng Cộng hòa vệ binh. Đến tháng 10/1945 thì thành lập các tổ chức Quốc gia tự vệ cuộc tỉnh Rạch Giá và tỉnh Hà Tiên.

Ngay sau khi được thành lập, lực lượng Quốc gia tự vệ cuộc đã liên tiếp lập nhiều chiến công, gây tiếng vang lớn, củng cố vững chắc niềm tin của quần chúng nhân dân vào lực lượng cách mạng. Điển hình như chiến thắng tiêu diệt đế quốc Nhật đóng tại Đầu Doi, Hà Tiên (bắt sống và tiêu diệt 27 tên, thu toàn bộ vũ khí); Chiến công phá tan âm mưu của địch nhằm xây dựng lực lượng vũ trang phái Cao đài Tây Ninh tại Thánh thất núi Tô Châu - Hà Tiên (buộc chúng phải giao nộp 10 khẩu súng và một số đạn dược).

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng và chấp hành Nghị quyết của Công an Nam Bộ, đầu tháng 10 năm 1946, thành lập Ty Công an của hai tỉnh Hà Tiên và Rạch Giá. Ty Công an Hà Tiên do đồng chí Trần Văn An làm Trưởng ty, đồng chí Nguyễn Văn Sơn làm Phó ty. Ty Công an Rạch Giá do đồng chí Bùi Quang Thân làm Trưởng ty, đồng chí Trần Văn Tăng làm Phó ty. Các Đội trinh sát và Công an xung phong của 02 ty Công an đã mưu trí, gan dạ lập nhiều chiến công đánh địch, tiêu diệt nhiều tên ác ôn khét tiếng; bám dân xây dựng cơ sở, huấn luyện chuyên môn nghiệp vụ cho các cơ sở nội tuyến. Xây dựng và phát triển mô hình “Ngũ gia liên bảo”, thực hiện khẩu hiệu 3 không, phát huy tác dụng tốt trong đánh địch và giữ gìn an ninh trật tự ở cơ sở; đập tan âm mưu của giặc Pháp cấu kết với bọn linh mục phản động nhằm vận động thanh niên tín đồ đi lính cho Pháp trên địa bàn huyện Giồng Riềng.

Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ về đình chiến, lập lại hòa bình ở Đông Dương (năm 1954) lợi dụng lúc Pháp thua trận, đế quốc Mỹ đã hất cẳng Pháp, đưa Ngô Đình Diệm từ Mỹ về Việt Nam, dựng nên Chính phủ bù nhìn làm công cụ tiến hành chiến tranh xâm lược nước ta. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Tây Nam Bộ (Khu 9) là địa bàn trọng điểm đánh phá bình định của Mỹ - Ngụy; là nơi thí điểm các chính sách và thủ đoạn cai trị tàn độc nhất với dã tâm “dùng người Việt trị người Việt”. Trong bối cảnh lịch sử mới, ngày 23/01/1961, Trung ương Cục quyết định đổi tên “Liên Tỉnh ủy” thành “Khu ủy”. Khu ủy Khu 9 (bí danh T3) mở hội nghị quyết định tăng cường lực lượng cho Ban Bảo vệ an ninh khu. Ban Bảo vệ an ninh các tỉnh được thành lập theo hệ thống ngành dọc. Ban Bảo vệ an ninh tỉnh Kiên Giang được thành lập đầu năm 1961, do đồng chí Trần Văn Tài (Ba Phương) làm Trưởng ban, đồng chí Nguyễn Hữu Trí (Năm Mai) là Phó ban.

 Sau khi được thành lập, Ban an ninh tỉnh Rạch Giá nhanh chóng triển khai đẩy mạnh công tác trừ gian, diệt ác, phá kìm, phá chính quyền cơ sở địch, vận động quần chúng phòng gian bảo mật, xây dựng và củng cố chính quyền xã, ấp của ta; tổ chức bảo vệ căn cứ địa, bảo vệ tổ chức Đảng và phong trào cách mạng; phòng chống địch cài cắm cơ sở vào nội bộ ta. Lực lượng An ninh Rạch Giá đã phối hợp với các lực lượng vũ trang trong tỉnh đánh trả quyết liệt nhiều trận càn quét của địch ở Hòn Đất, Tân Hiệp, Hà Tiên, Giồng Riềng và căn cứ cách mạng U Minh Thượng (phía địch gọi là quận Hiếu Lễ - quận lỵ đóng tại Thứ 11) chống lại các cuộc hành quân “Nhổ cỏ U Minh”.

Lực lượng Công an tỉnh Kiên Giang đã chủ động phát hiện, đấu tranh, đập tan mọi âm mưu và hoạt động chống phá của kẻ thù. Bắt, tiêu diệt, khống chế, vô hiệu hóa nhiều toán gián điệp, biệt kích vượt biên xâm nhập vào địa bàn từ phía Campuchia. Đóng góp một phần quan trọng cả về nhân sự, vật lực và địa bàn tác chiến trong Kế hoạch phản gián CM-12 của Bộ Công an đấu tranh với hoạt động xâm nhập phá hoại của tổ chức "Mặt trận thống nhất các lực lượng yêu nước giải phóng Việt Nam" do Lê Quốc Túy và Mai Văn Hạnh cầm đầu. Ròng rã trong 3 năm, từ 1981 đến 1984, đấu tranh mưu trí, dũng cảm, sáng tạo, khắc phục mọi khó khăn gian khổ, ta đã chặn đứng 17 chuyến xâm nhập của địch, bắt và tiêu diệt hàng trăm tên gián điệp biệt kích, bắt gọn Mai Văn Hạnh, thu giữ hàng trăm tấn vũ khí và phương tiện chiến tranh, tiền Việt Nam giả, phá tan hàng chục tổ chức phản động trong nước, phá sản toàn bộ kế hoạch xâm nhập, nổi dậy âm mưu bạo loạn, lật đổ chính quyền của các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước. 

Trong thời kỳ này, bên cạnh việc tham gia thắng lợi trong Kế hoạch phản gián CM-12, thì một trong những chiến công nổi bật của lực lượng Công an Kiên Giang đó là đấu tranh với tổ chức phản động "Mặt trận dân quân liên minh vùng 3 phục quốc" có mật cứ ở Mo So (thuộc địa bàn huyện Kiên Lương). Âm mưu của chúng là tập hợp lực lượng, đánh phá các mục tiêu, trong đó có Nhà máy Ximăng Hà Tiên, xí nghiệp đá vôi, gây bạo loạn lớn khi có thời cơ. Bằng các biện pháp nghiệp vụ, mưu trí, khôn khéo, Ban chuyên án do chính đồng chí Võ Hồng Lạc - Phó Ty Công an làm Trưởng Ban, đã đấu tranh triệt phá thành công tổ chức phản động này, bắt giữ toàn bộ 22 tên, bao gồm cả bọn đầu sỏ, thu giữ 02 súng tiểu liên; 39,5 kg thuốc nổ TNT, các tài liệu phản động và 05 con dấu giả.

Năm 1978, tình hình biên giới Tây Nam ngày càng căng thẳng, bọn Pôn Pốt đưa lực lượng quân sự qua biên giới đánh Trà Phô, Cả Ngay, bao vây đồn Công an vũ trang Vĩnh Điều (thuộc địa bàn huyện Giang Thành ngày nay) đánh phá các cơ quan của ta dọc theo tuyến biên giới, đốt nhà, tàn sát nhân dân. Điển hình trong những trận đánh bảo vệ biên giới của lực lượng Công an Kiên Giang là trận đánh vào ngày 17 và ngày 18/5/1978, địch bao vây đồn Công an vũ trang đóng tại xã Phú Mỹ (thuộc Giang Thành ngày nay). Bị địch bao vây các đồng chí đã bám công sự, chiến đấu quyết liệt, đẩy lùi nhiều đợt tấn công của địch, tiêu diệt tại chỗ 15 tên, buộc chúng phải rút lui.

Cuối tháng 12/1978 và những ngày đầu tháng 01/1979, lực lượng Công an Kiên Giang cùng với các lực lượng vũ trang của ta đã đánh mạnh, đánh liên tục, đập tan hoàn toàn cuộc tiến công quy mô lớn của bọn Pôn Pốt, bảo vệ vững chắc lãnh thổ của Tổ quốc, giữ vững về an ninh chính trị, trật tự xã hội trên địa bàn tỉnh và bảo vệ cuộc sống bình yên của nhân dân dọc tuyến biên giới phía Tây Nam.

Bước vào thời kỳ đổi mới, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng ủy Công an Trung ương, Lãnh đạo Bộ Công an và Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, lực lượng Công an Kiên Giang đã chủ động phối hợp với các lực lượng vũ trang của tỉnh, các cơ quan, ban ngành tham mưu giúp Cấp ủy, Chính quyền các cấp triển khai thực hiện có hiệu quả Quyết định số 521/2005/QĐ-TTg, ngày 13/6/2005 của Thủ tướng Chính phủ về “Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, các Nghị quyết, Chỉ thị của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tăng cường lãnh đạo công tác đảm bảo an ninh quốc gia, đấu tranh phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, làm tốt công tác quản lý nhà nước về an ninh trật tự, góp phần quan trọng vào việc cải thiện môi trường kinh doanh, thu hút đầu tư phát triển kinh tế; gắn kết chặt chẽ giữa quốc phòng - an ninh với kinh tế; xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân vững chắc, phục vụ hội nhập quốc tế và công tác đối ngoại của địa phương. 

Trong 05 năm gần đây, Đảng bộ và lực lượng Công an trong tỉnh đã có nhiều nỗ lực, quyết tâm chính trị cao trong thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự. Chủ động tham mưu Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức triển khai và chỉ đạo thực hiện nhiều nội dung trọng tâm có liên quan đến công tác đảm bảo an ninh, trật tự và phòng, chống dịch bệnh Covid-19, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chủ động triển khai đồng bộ các biện pháp công tác bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội không để bị động bất ngờ; thực hiện đạt và vượt 37/40 chỉ tiêu Nghị quyết đề ra. Nổi bật là kéo giảm 8,11% số vụ tội phạm về trật tự xã hội; điều tra khám phá tội phạm đạt tỷ lệ 92,16%; án rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng đạt 97,79%. Điển hình là điều tra khám phá chuyên án đấu tranh các đối tượng tham gia tổ chức phản động lưu vong “Chính phủ Quốc gia Việt Nam lâm thời” (khởi tố bắt 02 đối tượng); khám phá chuyên án chế tạo, mua bán vũ khí quân dụng, bắt xử lý 17 đối tượng, tỷ lệ giải quyết tin báo, tố giác tội phạm đạt 91,67%. Triển khai thực hiện đạt chỉ tiêu Đề án 06/CP của Chính phủ. Kéo giảm tai nạn giao thông trên cả 03 tiêu chí; không để xảy ra các vụ cháy nổ lớn gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Công tác xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng có nhiều đổi mới, đã tập trung chỉ đạo triển khai, thực hiện Nghị quyết số 12 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh xây dựng lực lượng Công an nhân dân thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới”; Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp, gắn với tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 22 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; qua đó đã có bước nâng cao về năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức, lối sống của đội ngũ đảng viên, cán bộ, chiến sĩ trong toàn Đảng bộ; kỷ luật, kỷ cương được giữ nghiêm; công tác hậu cần - kỹ thuật cơ bản đáp ứng yêu cầu phục vụ công tác, chiến đấu. 

Nhìn lại chặng đường lịch sử vẻ vang 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo, chăm lo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự đùm bọc của nhân dân, lực lượng Công an nhân dân Việt Nam xứng đáng là lực lượng chuyên chính, là thanh bảo kiếm để bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, bảo vệ Nhân dân. Như phát biểu của đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn tại Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ 13 (năm 1959): “Công an là vũ khí sắc bén, là trụ cột của Đảng, Đảng giao cho Công an nhiệm vụ bảo vệ Đảng, Công an phải thấy Đảng giao vận mệnh của Đảng cho mình. Vì vậy, Đảng lựa chọn Công an trong những người trung thành nhất với Đảng, những người chỉ biết sống chết với Đảng, chỉ biết còn Đảng thì còn mình”. 

Trải qua nhiều thời kỳ, nhiều giai đoạn lịch sử cách mạng của dân tộc, lực lượng Công an nhân dân nói chung, Công an tỉnh Kiên Giang nói riêng đã có những đóng góp to lớn vào thành quả cách mạng, đã có hàng ngàn những tấm gương hy sinh anh dũng cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Nhân dân cả trong thời chiến tranh cũng như thời hòa bình. Những cán bộ, đảng viên trung kiên, ưu tú trưởng thành từ lực lượng Công an Kiên Giang, trở thành những cán bộ lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước như đồng chí Nguyễn Tấn Dũng – nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Thủ tướng Chính phủ; Đại tướng Lê Hồng Anh - Nguyên Bộ trưởng Bộ Công an, nguyên Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng; Thượng tướng Bùi Quang Bền, nguyên Thứ trưởng Bộ Công an và rất nhiều những tướng lĩnh trong lực lượng Công an nhân dân, cũng như những cán bộ Công an được Đảng tín nhiệm giao những trọng trách Lãnh đạo các cơ quan trong hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở. Đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý như: Huân chương Sao Vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập, Huân chương Quân công, Huân chương Bảo vệ Tổ quốc; có 12 tập thể và 06 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang.